תיקון הכללי - Tikkun Haklali in Yiddish

INTRODUCTION TO THE TIKKUN HAKLALI - GENERAL REPAIR TEXT IN YIDDISH

Text revised by av Aleksandr [Winogradsky Frenkel]
appended in a special note on Thursday, 16/4 of October 2008
ביום י"ז דתשרי תשס"ט - דאנערשטיק, דעם 16-טן אקטאבער 2008
ביום פון יארצייט פון ר" נחמן ברסלובר פון אומן שעלה לעולמו ביום בחוהמ"ס - י"ח בתשרי תקע"ע - ז.א.
ביום 16באוקטובר 1810

The "Jewish watch" just turned to 17 deTishri 5769 [10/16/2008] as sunset overshadows our portion of the world. In the Hebrew tradition, the next day starts by jumping or leaping over a day that passes and opens up for the short period of 24 hours or so a new date. As for our names, the date is inscribed in the memorizing blessing, i.e. the stored data that continue to help us to be born to the world, generation after generation. As stated in the Talmud, The Most High has a sort of tevah – תבה (ark, box, (Torah Scroll) chest, alphabet cell, tefillin boxes, Noah's ark). The Lord has there all the souls and the corresponding gufim/גופים - shapes that He will send out to be embodied/"incorporated" throughout history until the coming of the Messiah in glory (Yevamot 62a-b). It is not a closed or framed, sealed box; it is a living body, like a routing ship. It is comparable to a place from which the Torah is read in the synagogues (Berachot 34a). "Tevah\ תבה" also means "word" as said: "a word of two letters" (Menahot 30b, Shabbat 104a).

"A two letter word"! Thus it is like a "ta\ תא" written with two consonants: the "tav\ תו" is seemingly the last letter of the Hebrew and Semitic alphabet, while "alef\ אלף" is the first one. Modern Hebrew uses the word, for instance, for "ta koli\ תא קולי= answerer; answering box, cell in a phone". We are also the survivors of the "ta'ei gas\תאי גז "gas chamber" in the extermination camps during the time of the Shoah\Hurban- שואה\חורבן - .The two letters always relate in fact to life and the living. "Ta\ תא" is used to name the cell, the compartment backing the Devir\דביר - Holy of Holies"Ta\ תא"(Middot IV,7 and Yoma 52a) as "Yoash [incidentally the name of the Yiddish translator of the TaNaKh!] was kept hidden in the compartments of the Temple" (cf. Midrash Tehillim to Psalm 18:28) also means a move: we can only go ahead, forward and not clutch to time minutes or seconds. From the tav to the alef, generations = history develop in view to fulfill human likeness to the Creator of the Universe. In Aramaic, the word means "come!" and strongly appears in the piyut "Akdamut milin\אקדמות מילין " uttered during the Feast of Shavuot/ - the feast of the Weeks, the early year time of first harvesting and assembly to receive the Divine Oral and Written Words and Mitzvot. Thus, TA is Aramaic and Hebrew to call to moving forward. Then, the letters can be reversed and run again, anew - not back! - to the Alef, i.e. to God Who unites the assembly of Above and the Assembly of beneath into the historic and meta-historic immense crowd that encompasses the whole of humanity into one Assembly [mikra qodesh\ מקרא קודש- Divine congregation] dialoguing with each other and with the Holy One.

How come that it sounds so peculiar and unique! These days of Rosh Hashanah (New Year) and Yom Hakippurim (Atonement and proclamation of God's Reign) pass through the overshadowing tabernacles of the feast of Sukkot and culminate with Shemini Atzeret (the Great Assembly). They announce and substantiate God's Words of the first commencements: "Behold, the Adam has become as one of us, to know good and evil; and now, lest he put forth his hand, and take also of the tree of life and eat and live for ever - "(Bereishit 3:22).

The root also refers to "ta'ah\ תאה = to write, mark lines, limits" as in "min hayam hagadol teta'u\מן הים הגדול תתטאו - you shall mark [point out] from the the sea..." (Numbers 34:7). From the first to the last ["Reshit veAcharon – ראשית ואחרון], the move is dealing with advancing and repairing. The move from last to first also constitutes a fundamental feature of the Semitic experience of Divine Presence (Matthew 20:16; John 8:3).

How come that the world need a repair? Reb Nachman/Nochm'n ר" נחמן מברסלוב - der reb Nuchm'n Breslover דער רב נחצמן ברסלאבער- \ פון בראצלאב – פון אומןfun Bratzlav - fun Uman - (Ukr.: Брацлав\Уман) did not found any family lineage of chassidim. He defined that every Jew has the abilities to reach out to chassidut and become a righteous, can be in the process of being righted, corrected their wrongdoings [this is the meaning of 'pi'el' tzadiq/צדיק ]. The Christians speak of being "justified". The Reb got to the point of a repair. Let's say that Hebrew "t-k-n / ת-ק-ן = to make straight, firm, right; subsequently: to set in order, repair". "They were restored by the same thing by which they had sinned (were impaired)" (Berachot 40a). Moreover, repair is linked to "prepare, introduce, innovate".

Many secular scholars and thinkers consider that R. Nachman was a rare man of God who developed messianic thoughts. The coming of the Messiah was a normal concern in the world of the Yiddishkayt, in particular in Central and East European countries. Nonetheless, R. Nachman had visited Eretz Israel and met with chassidim adepts. He did not remain in Eretz but returned to the Ukraine.

Thus, he is bridging two major countries and region for a better understanding of his prayers and advices.

a) He was a man of insights and freedom: each individual gathers in with all the Jews by personal capacities. And each believer is considered as having the spiritual task to get into their "self" [lech lecha \ [לך לךget to yourself cf. Abraham; Gen. 12:1). This relates to the "hitbodedut\ התבודדות - the process of getting into personal loneliness, solitude". This ability to getting to quietness is very close to the enlightening prayer of Eastern Orthodox hesychasm.

b) Life with and in praying the Most High positively connects with the creation (nature, forests, fields, indeed immense in the Ukraine...). It also means that a true believer positively apprehends his relationships to the others, Jews and non-Jews as well. While dying in Uman (Ukraine), Reb Nachman clearly told his disciples that he wanted to be buried in the cemetery where 20,000 Jews murdered by the Haidamak terror pogrom (1768) were reposing. He wanted to join his people in their sufferings. I am definitely convinced there was more.

For example, many Jews who survived the Shoah and living in the Galut\diasporas would ask to transgress the law that does not allow to cremate a dead body and to be burnt after their death "in order to join theirs the way they were compelled to leave this world". This is a very powerful pulsing. R. Nachman wanted to be buried with the victims of Uman because he was also convinced that the repair and reconciliation is the spiritual remedy or rectification that shows hope and leads to the days of the Messiah with a spirit of pardon. This spirit overcomes hatred and estrangement. This point is absolutely essential in Israeli society and, in general, in all aspects of manifold spiritual tendencies. This concern is at the heart of all intra- and interfaith relationships. Indeed, R. Nachman was a man of pardon. This constitutes a fundamental feature of the present and future relationships between Israel, the Jewish communities and the Ukraine and must be carried out with peaceful mutual respect.

c) He was a man of joy. In the darkest times of attacks against the Jews and fights between various spiritual Jewish tendencies, he taught to be always joyous. This means that praying, teaching and learning activities climax in enjoying the ability to restore what had turned to be sinful or considered as sins, defective and saddening. This is also a major spiritual issue at the present. Free people do not necessarily require castigating themselves. Asceticism is a way; joy leads to enjoy new life at all times.

We have "fan clubs" and "icons" everywhere. Today, they are actors, politicians, singers, sportsmen-women in numerous sectors of all human societies, incl. religious life. R. Nachman suggested to look for more authentic insights and freedom, not to be bound to anybody except to the Omnipresent. This connects him with Francesco di Assisi (canticle of the creation; originally a Maronite Oriental supplication), and Paissyi Velichkovskyi (1722-94), the Ukrainian-born monk who translated the Greek Philokalia (Love of the Beautiful) into Church Slavonic ("Dobrotoliubie -Добротолюбие"), one more link with the spirit of hesychasm in the Sub-Carpathian and Romanian area (Niametz-Neamt).

d) It is a part of the Jewish tradition to call "tikunתיקון - " some specific activities. It deals with the restoration of buildings, text correction, cloth mending and soul refreshing. There are also famous Jewish tikkunim in terms of prayers, explanations, in particular in the world of the Kabbalah and the Schools born from the after-Temple destruction till R. Luria. "Tikkunei Zohar - תיקוני זהר= old text considered as written by R. Shimon Bar Yochai on the Book of Genesis). At midnight, the faithful read the "tikkun chatzot – תיקון חצות" also referring to the restoration of Israel with regards to the destruction of the Mikdash/Temple. There are special "Tikkunei leyl... תיקוני ליל- reading, meditation, chanting and rectifying process..." for Shavuot/Weeks-Pentecost and the famous "Hoshanna Rabbah - תיקון הושענא רבה" chanted on the seventh day of the Feast of the Booths/Sukkot.

R. Nachman of Uman caused some questions with regards to spiritual remedy. His delivered his views about the possibility to healing the soul in a major contemporary call to rectitude and healthy behaviors. The whole of the adult inhabitants of the planet are either bound to slavery. Humans are almost desperately searching for wellbeing/welfare/wellness, quietness, equilibrium, mental balance, which is highly "Ortho-dox = authentic faith/righted up stand".

R. Nachman proposed a set a ten psalms to be daily recited in order to get "refreshed, revived, repaired": mizmorim - מזמורים /psalms 16, 32, 41, 42, 59, 77, 90, 105, 137, and 150. They are the "Tikkun Haklali \תיקון הכללי - General Repair, Overall Remedy, Rectification". It comes from depths of human search for the Divine Presence and lifts up to universal song of joy.

Is there any connection of R. Nachman with the false messiahs, in particular Shabtai Tzvi? In the early days of the Hebrew University, Prof. Dr. Gerschom Scholem launched a reflection that only starts up in Israel. The “Nah Nah…” chanting does correspond to many charismatic move as well as dancing.

R. Nachman died of tuberculosis on the second day of Chol HaMoed Sukkot\חולה"ס, i.e. on (Thursday) 18 deTishrei 5571/ ביום ה י"ט דתשרי תקע"א = October 16/4 (Julian cal.), 1810. In the course of the past 198 years, the world has dramatically changed, developed, crashed and built up new thoughts, concepts and techniques. It drastically seems to be doomed to getting fascinated by death. This reminds Franz Kafka’s dispersion anguish/Angst vor Leben and “strach touha – Czech for “irrational apprehension and magnetic attraction”. On the other hand, the humans discovered sophisticated ways to kill and to heal, to wipe out people and to connect to each other.

Indeed, we all need a repair. It also means that we are ready to let the Almighty touch our beings, our souls, flesh and bones. I am a multi-survivor, till these days of Sukkot 5769. My grand-mother was born in the neighborhood of Uman on October 1979. She was murdered in Lublin in 1943.

I dedicate my life to forgiveness and to partaking in the huge task to slowly develop some seeds of true recognition between Judaism and Christianity. This means to participate in a repair. This repair is only trying to start. It implies that all parties can freely meet in a spirit of equality and authenticity. This requires equal rights - "neck to neck rights", inspirited by a honest absence of stiffness that acts with total flexibility. The process will take centuries. "Centuries are required to repair centuries of mutual ignorance", used to say late Fr. Kurt Hruby. He had translated the Breslover into German. We agreed about the fact that Yiddish was a Talmudic Jewish tongue born and spoken in Eretz Ashkenaz, i.e. for Jewishness the large territorial area from the Rhine… till Birobidzhan, via Poland (Eretz Kana’an). It is the language of the Jewish mildness and tenderness given by the Creator of all things. K. Hruby was very fond of Reb Nachman. The problem is to allow the Yiddishkayt\יידישקייט that passed to be transmitted with adequacy from the time of ashes till our generation of revival.

It is indeed fascinating that R. Nachman dared say that each person who would say the "General Repair" and come to visit his tomb at Uman would be saved from the Gehinnom\גי=הינום Gehenna; And most intriguingly, the Breslover had declared that anyone coming to him will be released through his “Overall Remedy psalms” intercession from all sins, bad and even most hideous actions or thoughts. It is highly time to connect his words with those of the Ukrainian and Eastern Orthodox spiritual guides. Saint Silouan the Athonite made very similar statements.

I am grateful that I could achieve this Tikkun in Yiddish on the 198th anniversary/yohrtzayt of the Rebbe of Uman.

av Aleksandr [Winogradsky Frenkel]

October 16/4, 2008 - 17 deTishri 5769 – ביום ב בחומ"ס תשס"ט דעם 16טן אקטאבער 2008

בס"ד

ס, זיינען צען מזמורים אין דעם תיקון הכללי.

איבערזעצונג פון תרגום יהואש - ספעציעלע אויגאבע - ניו-יארק תרצ"ח-1938.

געדריקט און גענדיקט פון א. אלכסנדר וינוגרדסקי פרנקל \ אברהם בן ברוך ביום ט"ז ד תשס"ט צו יארצייט פון ר" נחמן זצ"ל. לשם מחילה. טובה. הצלחה. רפואה שלמה. פרנסה טובה. וירבו שמחות לכל עדת בית ישראל ולגר הגר בתוכם כי כל העם בשגגה. דער אויבערשטער האט געגעבן די ברכה צו זיין לעבעדיקע. אמן:

אלע מענטשן וואס וועלן זאגן די צען מזמורים פונעם "תיקון הכללי" פארן קבר פון דעם געבענטשטן ברסלאבער רב וועט דערלייזט טטערן פון דעם גי-הינום. אזוי האט דער רב גערעדט און געזאגט שבועות:

תיקון הכללי

פון ר" נחמן פון ברסלב - תהלים אין יידיש

א.1\ מזמור ט"ז \ 16

א מכתם פון דודן. באהיט מיך, גאט, ווארום איך האב מיך באשיצט אין דיר. האסט געזאגט (א ווענדונג צו דער זעל) צו גאט: מיין האר ביסטו מיין גוטס איז בלויז ביי דיר. די הייליקע וואס זיינען אויף דער ערד זיי זיינען די פירשטן וואס אל מיין באגער איז צו זיי. זאלן מערן זייערע געצן די וואס אליין צו אן אנדערןף איך וועל ניט גיסן זייערע גיסאפפער פון בלוט, און ניט נעמען זייערע נעמען אויף מיינע ליפן. גאט איז מיין באשערטער טייל און מיין בעכערף דו האלסט אויף מיין גורל. חלקים זיינען מיר צוגעפאלן ליבלאכע, יא, א שיינע נחלה איז מיר אנגעקומען. איך לויב גאט וואס ער האט מיר געראטן, יא, אין די נעכט האבן מיר מיינע נירן געלערנט. איך האלט גאט פאר מיר תמיד, ווארום אז ער איז ביי מיין רעכטער האנט, וועל איך ניט אוםפאלן. דרום איז פריילאך מיין הארץ, און לוסטיק מיין זעל (מיין כבוד) אויף מיין לייב רוט אין זיכערקייט. ווארום דו וועסט ניט איבערלאזן מיין זעל צו דער אונטערערד, וועסט ניט לאזן דיין פרומען זען די גרוב, וועסט מיך מאכן וויסן דעם וועג פון לעבן, א זעטיקייט פון פריידן איז פאר דיין פנים, תענוגים אין דער רעכטער האנט אייביק

ב.2\ מזמור ל"ב \ 32

פון דודן א באטראכטונג.

ווויל צו דעם וואס זיין פארברעך איז פארגעבן, פון מיין קרעכצן טאג. ווארום טאג און נאכט פלעגט שווער זיין אויף מיר דיין האנט, מיין זאפט איז פארביטן געווארן ווי אין פארפארטריקנטע זומעראויבסט. סלה. האב איך דיך געלאזט וויסן מיין חטא, און מיין זינד האב איך ניט פארדעקט. איך האב געזאגט: איך וועל זיך מודה זיין אויף מיינע פארברעכן צו גאטף און דו האסט פארגעבן די שולד פון מיין זינד. סלה. אויף דעם זאל איטלאכער פרומער מתפלל זיין צו דיר, אין דער צייט וואס מען קען דיך געפינען: אז די גרויסע וואסערן פלייצן איבער, זאלן צו אים אבער ניט איבערגרייכן. דו ביסט מיין פארבארגעניש פון דעם פיינט באהיטסטו מיך. מיט געזאנגען פון אנטרענונג רינגלסטו מיך ארום סלה.

איך וועל דיך קליגן און דיר ווייזן דעם וועג וואס דו זאלסט גיין, איך וועל האלטן מיין אויג אויף דיר. איר זאלט ניט זיין ווי א פערד, ווי א מוילאייזל, אן אן פארשטאנד, וואס מיט צאם און געביסמוז מען איינהאלטן זיין אימפעטף אז מע זאל ניט קענען גענענען צו דיר. פיל ווייטאקן האט דער רשע, אבער דער וואס פארזיכערט זיך אויף גאט אים וועט ארוםרינגלען גענאד. פרייד זיך מיט גאט און זייט לוסטיק, צדיקים און זינגט אלע רעכטפארטיקע הערצער

ג.3\ מזמור מ"א \ 41

פאר דעם געזאנגמייסטערף א מזמור פון דודן.

ווויל צו דעם וואס גיט אכט אויפן ארעמאן! אין טאג פון בייז וועט אים גאט מאכן אנטרימען. גאט וועט אים באהיטן און אים לאזן לעבן, און ער וועט זיין באגליקט אין לאנד: און וועסט אים ניט איבערגען אויף דעם באראט פון זיינע פיינט. גאט וועט אים אונטערלענען אויפן קראנקן בעט: די גאנצע צייט פון זיין ליגן פארנעמסטו זיך מיט זיין קראנקשאפט.

איך זאג: גאט, לייטזעליק מיך, הייל מיין זעל, ווארום איך האב געזינדיקט צו דיר. מיינע פיינט רעדן שלעכטס וועגן מיר: ווען וועט ער שטארבןאון זיין נאמען זאל אונטערגיין! און אז עמיצער קומט זען, רעדט ער פאלש זיין הארץ זאמלט אן אין זיך בייז. גייט ער ארויס אין גאס רעדט ער דערפון. אין איינעם סודען זיך אויף מיר אלע מיינע שונאים, זיי טראכטן וועגן מיר ביזז קעגן מיר: א בייזע זאך איז אויסגעגאסן אויף אים, און ווי ער האט זיך געלייגט, וועט ער מער ניט אויפשטיין. אפילו מיין גוטער פריינט וואס איך האב מיך פארזיכערט אויף אים, דער וואס עסט מיין ברויט, הייבט אויף א פוט אויף מיר. אבער דו, גאט, לייטזעליק מיך און ריכט מיך אויף, און לאמיך זיי אפצאלן. דערמיט וועל איך וויסן אז דו באגערסט מיך, וואס ניט שאלן וועט מיין פיינט איבער מיר. און איך - אין מיין ערלאכטקייט וועסטו מיך אויפהאלטן, און וועסט מיך לאזן שטיין פאר דיר אייביק.

געלויבט איז יהוה דער גאט פון ישראל פון אייביק און ביז אייביק אמן און אמן!

ד.4\ מזמור מ"ב \ 42

פאר דעם געזאנגמייסטער, א באטראכטונג פון די קינדער פון קרח. ווי א הינד לעכצט נאך בעכן וואסער, אזוי לעכצט מיין זעל נאך דיר, גאט, נאך דעם לעבעדיקן גאט: ווען וועל איך קומען, און זיך ווייזן פאר גאט? מיין טרער איז געווארן מיי שפייזטאג און נאכט, אז מע זאגט מיר א גאנצן טאג אווו איז דיין גאט? דאס טו איך דערמאנען, און גיס אויס מיין זעל אין מיר: ווי איך פלעג דורכגיין מיט אן עולם, זיי פירן צום הויז פון גאט, מיט א קול פון געזאנג און לויב, א יום-טובדיקן געזעמל.

וואס ביסטו געבויגן מיין זעל, און טוסט ברומען אין מיר? האף צו גאט, ווארום איך וועל אים נאך לויבן פאר דער הילף פון דיין פנים. מיין גאט, מיין זעל איז געבויגן אין מיר, ווארום איך טו דיך דערמאנען פון ירדן-ךאנד און די חרמונס, פון דעם בארג מצער. תהום צו תהום טוט רופן אין דעם קול פון דיינע וואסערפאלן: אלע זיינען אינדן און דיינע וועלן זיינען אריבער אויף מיר.

ביי טאג באפעלט גאט זיין חסד, און ביי נאכט איז זיין געזאנג מיט מיר,א תפילה צו דעם גאט פון מיין לעבן. איך וועל זאגן צו גאט מיין פעלז: פארוואס האסטו מיך פארגעסן? פארוואס מוז איך פינצטער אומגיין פון ווען דער דריקונג פון שונא? מיט רציחה אזש איז מיינע ביינער, לעסטערן מיך מיינע פיינט, אז זיי זאגן צו מיר א גאנצן טאג: אווו איז דיין גאט?

וואס ביסטו געבויגן מיין זעל, און וואס טוסטו ברומען אין מיר? האף אויף גאט ווארום איך וועל אים נאך לויבן - די הילף פון מיין פנים און מיין גאט

ה.5\ מזמור נ"ט \ 59

פאר דעם געזאנגמייסטערף אל-תשחת - פון דורך א מכתם ווען שאול האט געשיקטת און מע האט געהיט דאס הויז, כדי אים צו טייטן.

זיי מיך מציל פון מיינע פיינט, מיין גאט, פון די וואס שטייען אן אויף מיר זאלסטו מיך באשיצן. זיי מיך מציל פון די וואס טוען אומרעכט, און פון בלוטירע לייט טו מיך העלפן. ווארום זע, געלויערט אויף מיין זעל- עס קלייבן זיך די פארשייטע אויף מיר – ניט פאר מיין פארברעך און ניט פאר מיין חטא, גאט. אן א זינד פון מיר, לויפן זיי און ברייטן זיך אן – דערוועק זיך מיר אנטקעגן, און זע. דו ביסט דאך יהוה, דער גאט פון צבאות, דער גאט פון ישראל, וואך אויף זיך צו רעכענען מיט אלע פעלקער – ניט לייטזעליקן זאלסטו אלע אומגערעכטע פעלשער. סלה.

אלע אוונט קומען זיי ווידער, זיי וואיען ווי א הונט, און דרייען זיך אום אין שטאט. זע, זיי גאווערן מיט זייער מויל – שווערדן זיינען אין זייערע ליפן – ווארום: "ווער הערט דען?" אבער דו גאט טוסט ךאכן פון זיי, טוסט שפאטן פון אלע פעלקער. קגן זיין שטארקייט האר זיך אויף דיר – ווארום גאט איז מיין פעסטונג. דער גאט פון מיין גענאד וועט מיר אנטקעגן קומען, גאט וועט מיר לאזן זיין אויף מיינע לויערער. ניט הרגען זאלסטו זיי, כדי מיין פאלק זאל ניט פארגעסן – האסטו אונדז אנגעטרונקען מיט וויין פון פארטומלעניש. גיב דיינע פארכטער א פאן, זיך איינצוזאמלען פארן אמת. סלה. כדי דיינע באליבטע זאלן דערלייזט ווערן, העלף מיט דייין רעכטער האנט, און ענטפער מיר.

גאט האט גערעדט אין זיין הייליקייט, אז איך וועל דערפרייט ווערן – איך וועל צעטיילן שכם, און דעם טאל סוכות וועל איך אויסמעסטן. מיין איז גלעד און מיין איז מנשה, און אפרים איז דער קיווער פון מיין קאפ – יהודה איז מיין צעפטער. מואב איז מיין וואשטאפ – אויף אדום ווארף איך מיין שוך – איבער מיר, פלשת, וועסטו שרייען. ווער ברענגט מיך צו דער באפעסטיקטער שטאט?

ו.6\ מזמור ע"ז \ 77

פאר דעם געזאנגמייסטער, פאר ידותון – פאר אספן א מזמור.

מיין קול איז צו גאט, און איך שריי, מיין איז צו גאט, און פאארנעם צו מיר. און גאט פון מיין נויט זוך איך גאט, מיין האנט איז אויסגעשטרעקט ביי נאכט אן אויפהער, מיין זעל וויל זיך ניט טרייסטן. אז איך דערמאן זיך, גאט, גאט, טו איך ברומען, איך קלאג, און מיין געמיט פארגייט זיך. סלה. דו האלטסט צו די ברעמען פון מיינע אויגן – איך בין דערודערט און קען ניט רעדן. איך טראכט אן די טעג פון אמאל, אן די יארן פון פארצייטן. איך דערמאן זיך מיין געזאנג ביי נאכט, איך רעד מיט מיין הארצן, און עס פארשט מיין גייסט: וועט אויף אייביק גאט פארלאזן, און וועל מער ניט באוועליקן ווידער?איז אויסגעגאנג אויף אייביק מיין חסד? און דער צוזאג געענדיקט אויף דור-דורות?

האט פארגעסן צו לייטזעליקן גאט? צי האט ער אין צארן פארשלאסן זיין רחמנות? סלה. און איך זאג: דאס איז מיין ווייטאק, וואס געביטן האט זיך די רעכטע האנט פון אויבערשטן. איך דערמאן די אויפטוען פון גאט, יא, איך דערמאן דיינע ווונדער פון פארצייטן. און איך טראכט אןאל דיין ווערק, און אן דיינע טואונגען טו איך קלערן. און א תורה געמאכט אין ישראל, וואס ער האט באלויפן אונדזערע עלטערן, זיי צו מאכן וויסן זייערע קינדער – כדי וויסן זאל דער שפעטערדיקער דור, די קינדער וואס וועלן געבארן ווערן – זיי זאלן אויפשטיין און דערציילן זייערע קינדער. און זיי זאלן לייגן אויף גאט זייער ביטחון, און ניט פארגעסן די אויפטוען פון גאט, און זיינע געבאט זאלן זיי היטן – און זיי זאלן ניט זיין ווי זייערע עלטערן, א דור אפגעקערט און ווידערשפעניק, א דור וואס האט ניט געפעסאיקט זיין הארץ, און ניט געטריי געווען איז זיין געמיט צו גאט.

די קינדער פון אפרים, באוואפנטע בויגשיסער, האבן זיך אומגעקערט אין טאג פון מלחמה. זיי האבן ניט געהיט דעם בונד פון גאט, און אין זיין תורה ניט געוואלט גיין. גאט, אין הייליקייט איז דיין וועג – ווער איז א גרויסער גאט ווי גאט? דו ביסט דער גאט וואס טוט ווונדער, האסט געלאזט וויסן צווישן די פעלקער דיין שטארקייט. האסט אויסגעלייזט מיטן ארעם דיין פאלק, די קינדער פון יעקב און יוסף סלה. געזען האבן דיך די וואסערן, גאט, געזען האבן דיך די וואסערן, האבן זיי ווייען געקריגן, און געציטערט האבן די תהומען. געפלייצט וואסער האבן די וואלקנס, א קול האבן ארויסגעלאזט די הימלען, און דיינע פיילן זיינען אומגעלאפן. דער דער קול פון דיין דונער איז גכווען אין דעם ווירבל-ווינט, בליצן האבן באלוכטן די וועלט, געציטערט און געשטורעמט האט די ערד. דורכן ים איז געווען דיין וועג, און דיין שטעג דורך וואסערן גרויסע, און דיינע טריט זיינען ניט געמערקט געווארן. האסט געפירט אזוי ווי שאף דיין פאלק, דורך דער האנט פון משהן און אהרנען.

ז.7\ מזמור צ \ 90

א תפילה פון משה דעם געטלעכן מאן.

גאט, דו ביסט אונדז געווען א באשיצונג אין אלע דורות. איידער די בערג זייהען געבארן געווארן, און דו האסט באשאפן די ערד און די וועלט, און פון אייביקייט צו אייביקייט ביסט דו גאט. ברענגט דעם מענטשן ביז דערשלאנקייט און זאגסט: טוט תשובה, איר מענטשנקינדער. ווארום טויזנט יאר איז אין דיינע אויגן ווי דער רעכטיקער טאג, ווען ער איז פארגאנגען, און ווי א וואך אין דער נאכט. שטראמסט זיי אוועק, ווי א דריימל ווערן זיי – אין פרימארגן ווי גראז געוואקסן – צום אוונט אפגעשניטן און פארדארט.

ווארום מיר ווערן פארךענדט אין דיין כעס, און אין דיין גרימצארן ווערן מיר פארכאפט. האלטסט אונדזערע זינד אנטקעגן דיר, אונדזערע פארבארגענישן פארן ליכט פון דיין פנים. ווארום אלע אונדזערע טעג פארגייען אין דיין גרימצארן, ציר ענדיקן אונדזערע יארן רזוי ווי א הויך. די טעג פון אונדזערע יארן, זיי זיינען זיבעציק יאר, און אז אין גבורה, איז אכציק יאר – און זייער שטאלץ מאטערניש און אומגליק – ווארום גיך פארגייט עס, און מיר פליען אוועק.

יא, דאס ווערק פון אונדזערע הענט, באפעסטיק עס.

ח.8\ מזמור ק"ה \ 105

גיט א דאנק צו גאט, רופט זיין נאמען, לאזט וויסן צווישן די פעלקער זיינע טואונגען. זינגט צו אים, שפילט צו אים, רעדט פון אלע זיינע ווונדער. רימט אייך מיט זיין הייליקן נאמען – זאל זיך פרייען דאס הארץ פון די וואס זוכט גאט. פארשט גאט און זיין שטארקייט, זוכט זיין פנים תמיד.דערמאנט זיינע וונדער וואס ער האט געטאן, זיינע צייכנס, און די משפטים פון זיין מויל, איר זאמען פון אברהם זיין קנעכט, איר קינדער פון יעקב, זיינע אויסדערוויילטע.

ער איז יהוה אונדזער גאט, איבער דער גאנצער ערד זיינען זיינע צשפטים. ער געדענקט אייביק זיין בונד, דאס ווארט וואס ער האט באפוילן אויף טויזנט דורות – וואס ער האט געשלאסן מיט אברהמען, און זיין שבועה צו יתחקן, און ער האט עס אויפגעשטעלט פאר א חק צו יעקב, פאר אן אייביקן בונד צו ישראל, אזוי צו זאגן: דיר וועל איך געבן דאס לאנד כנען, דעם טייל פון אייער נחלה.

אז איר זייט געווען מענטשן געציילטע, ווינציק און פרעמדע דערין, און זיי זיינען אומגעגאנגען פון פאלק צו פאלק, און פון איין קעניקרייך צו אן אנדער אומה, האט ער ניט געלאזן א מענטשן זיי דריקן, און האט געשטראפן מלכים וועגן זיי – איר זאלט ניט אנרירן מיינע געזאלבטע, און מיינע נביאים זאלט איר ניט בייז טאן, און ער האט גערופן א הונגער אויפן לאנד, יעטוועדער אונטערלען פון ברויט האט ער צעבראכן, ער האט פאראויס געשיקט א מאן:

פאר א קנעכט איז פארקויפט געווארן יוסף. מע האט געפייניקט און קייטן זיין פוס, אין אייזן איז אריינגעטאן זיין לייב – ביז דער צייט וואס זיין ווארט איז געשען, האט דער באפעל פון גאט אים געפרווט, דער מלך האט געשיקט און אים לויז געלאזט, דער געוועלטיקער פון פעלקער – און אים פריי געמאכט. ער ער האט אים געמאכט פאר א האר איבער זיין הויז, און פאר א געוועלטיקער איבער זיין נאמען איינס, צו דינדן זיינע הארן לויט זיין באראט, און זיינע עלטסטע זאל ער קליגן.

און ישראל איז געקומען קיין מצרים. און יעקב האט זיך אויפגעהאלטן אין לאנד חם. און ער האט געפרוכפערט זיין פאלק, און זיי געמאכט שטארקער פון זייערע דריקער. ער האט פארקערט זייער הארץ פיינט פון האבן זיין פאלק, זיך צו קליגן אקעגן זיינע קנעכט. ער האט געשיקט משה זיין קנעכט, אהרנען וועמען ער האט אויסדערוויילט. האבן זיי געמאכט צווישן זיי די זאכן פון זיינע צייכנס, און ווונדער אין לאנד פון חם.

ער האט אנגעשיקט פינצטערניש און פינצטער געמאכט – און זיי האבן ניט ווידערגעשפעניקט זיין ווארט. ער האט פארקערט זייערע וואסערן אין בלוט, און האט געטייט זייערע פיש. זייער לאנד האט געווידמעט פרעש, ביז אין די קאמערן פון זייערע מלכים. ער האט געהייסן, און געמיש פליגן איז געקומען, אומגעציפער אין זייער גאנצן געמארק, ער האט געגעבן אנשטאט זייערע רעגנס האגל, א פלאמפייער אין זייער לאנד. און ער האט איינגעשלאגן זייער וויינשטאק און זייער פייגנבוים, און אויסגעבראכן די ביימער פון זייער געמארק. ער האט געהייסן און א היישעריק איז געקומען און א גראזפרעסער אזש אן א צאל – און ער האט אויפגעגעסן די פרוכט פון זייער ערד.

און ער האט געשלאגן יעטוועדער בכור אין זייער לאנד, די ערשטלינגן פון אל זייער קראפט. און האט זיי אויבגעצויגן מיט זילבער און גאלד – און ניט געווען צווישן זיינע שבטים א שטרויכלער. מצרים האט זיך געפרייט מיט זייער ארויסגיין, ווארום זייער שרעק איז געפאלן אויף זיי.

ער האט פארשפרייט א וואלקן צום צודעק, און א פייער צו לייכטן ביי נאכט. מע האט פארלאנגט, און ער האט געבראכט וואכטל-פויגלען, און מיט ברויט פון הימל פלעגט ער זיי זעטן. ער האט געעפנט א פעלז, און וואסער איז גערונען, געגאנגען ווי א טייך דורך די טריקענישן. ווארום ער האט געדאכט אן זיין הייליקן צודאג צו אברהם זיין קנעכט. און ער האט ארויסגעצויגן זיין פאלק מיט פרייד, מיט געזאנג זיינע אויסדערוויילטע. און ער האט זיי געגעבן די לענדער פון די פעלקער און די מי פון די אומות האבן זיי געירשעט -, כדי זיי זאלן האלטן זיינע געזעצן, און זיינע לארנונגען זאלן זיי היטן. הללויה.

ט.9\ מזמור קל"ז \ 137

ביי די טייכן פון בבל, דארטן זיינען מיר געזעסן און געוויינט, אז מיר האבן זיך דערמאנט אן ציון. אויף די ווערבעס וואס אין איר האבן מיר אויפגעהאנגען אונדזערע הארפן – ווארום דארטן האבן אונדזערע פאנגער פארלאנגט פון אונדז ווערטער פון געזאנג, און אונדזערע פייניקער, פריילעכקייט: זינגט אונדז פון דעם געזאנג פון ציון. ווי זאלן מיר זינדען דאס געזאנג פון גאט אויף פרעמדער ערד?

אויב איך זאל דיך פארגעסן ירושלים, זאל מיין רעכטע האנט זיך פארגעסן צו רירן,

זאל צוגעקלעפט ווערן מיין צונג צו מיין גומען, אויב איך וועל דיך ניט געדענקן, אויב איך וועל ניט דערמאנען ירושלים אויף מיין העכסטער שמחה.

געדענק גאט, די קינדער פון אדום, דעם טאג פון ירושלים – די וואס האבן געזאגט: ווארפט איין, ווארפט אריין ביז דעם גרונט אין איר. טאכטער בבל, דו אנגעברייטע צו פארוויסטונג, ווויל צו דעם וואס וועט דיר אפצאלן, דיין טואונג וואס דו האסט אונדז געטאן – ןןןיל צו דעם וואס וועט אננעמען און צעהאקן דיינע קליינע קינדער אן פעלז.

י.10\ מזמור ק"נ \ 150

הלליה. לויבט גאט אין זיין הייליקטום, לויבט אים אין זיין מאכטיקן הימל. לויבט אים וועגן זיינע גבורות, לויבט אים לויט זיין פיל גרויסקייט. לויבט אים מיט בלאזונג פון שופר, לויבט אים מיט גיטאר און הרף. לויבט אים מיט פויק און טאנץ, לויבט אים מיט סטרונעס און פלייט. לויבט אים מיט קלינגעדיקע צימבלען. אלץ וואס אטעמט זאל לויבן יה. הללויה.

Photographs: Four species-arbaa minim\ארבעה מינים
האתרוג הוא הלב הגדול ומלא-רחמים וחסד וחן ואהבה שלמה
The etrog/citrus is the big heart full of loving-kindness, love+++
Song of R. Nochmen/Breslover Rebbe.
שיר של ר" נחמן פון בראצלאב\ברסלוב